Citaat Danny Kaye: “Geld alleen maakt niet gelukkig. Je hebt ook aandelen, obligaties, goud en onroerend goed nodig.”
Taxlive 29/1/24 VNVandaag 26/1/24
Samenvatting
De aftrekbeperking van art. 10 lid onder j Wet VPB 1969 is ook van toepassing op de toekenning van rechten op aandelen door een coöperatie in het kapitaal van een verbonden lichaam. Dat staat in een standpunt van de Kennisgroep bijzondere winstbepalingen VPB.
In de voorgelegde casus heeft een coöperatie aan haar werknemers rechten op aandelen in het kapitaal van een verbonden lichaam toegekend. In de statuten van de coöperatie is bepaald dat:
– De lidmaatschapsrechten overdraagbaar zijn na toestemming van alle leden;
– De leden tijdens het bestaan van de coöperatie aanspraak hebben op een gedeelte van de winst;
– Na ontbinding en vereffening hebben de leden aanspraak op een evenredig aandeel in het saldo van de vereffening;
– Aan ieder lidmaatschapsrecht is één stem verbonden.
Na een uitgebreide beschouwing concludeert de kennisgroep dat art. 10 lid 1 onder j Wet VPB 1969 van toepassing is op toekenningen en uitreikingen van aandelen en optierechten binnen een concern, en dwingen doel en strekking van het artikel de coöperatie te beschouwen als een vennootschap met een in aandelen verdeeld kapitaal. Anders zijn de fiscale gevolgen niet aanvaardbaar gezien het economisch resultaat ervan.
Opmerking
Een opmerkelijk standpunt van de kennisgroep bijzondere winstbepaling. Een coöperatieve vereniging kent rechten op aandelen toe aan haar werknemers. Deze aandelen zijn in een verbonden lichaam binnen het concern. Als de coöperatie een vennootschap is waarvan het kapitaal in aandelen is verdeeld, dan zijn de kosten van de uitreiking en toekenning van aandelen én optierechten op aandelen niet aftrekbaar bij de coöperatie (art 10, 1, j Vpb). Maar heeft de voorgelegde coöperatie een in aandelen verdeeld kapitaal? Jazeker zegt de kennisgroep, omdat de aftrekbeperking op alle toekenningen en uitreikingen van aandelen en optierechten binnen een concern zou gelden. En omdat de fiscale gevolgen anders niet aanvaardbaar zijn gezien het economische resultaat ervan. Dit laatste omdat de coöperatie statutair zodanig is ingericht dat deze materieel relevant vergelijkbaar is met een besloten vennootschap. De Hoge Raad heeft in oudere jurisprudentie fiscaalrechtelijk de vraag of sprake is van een vennootschap met een geheel of ten dele in aandelen verdeeld kapitaal materieel beoordeeld. Volgens de kennisgroep een pleit voor aandelen. Een zuster kennisgroep heeft de vraag of een coöperatie aandelen heeft in juni 2022 in dezelfde lijn beantwoordt, maar dan voor de fusierichtlijn in de overdrachtsbelasting.
https://kennisgroepen.belastingdienst.nl/publicaties/kg05220223-cooperatie-en-een-in-aandelen-verdeeld-kapitaal/
Beide kennisgroepen wijzen op Hoge Raad 24/2/2012, die uitdrukkelijk heeft aangegeven, dat civielrechtelijk de coöperatie geen aandelen heeft. Maar dat de inrichting van de statuten anders kunnen uitwijzen. ECLI:NL:HR:2012:BR4792, voorheen LJN BR4792, Hoge Raad, 10/04792 (rechtspraak.nl) Voor de kwalificatie ervan heeft de kennisgroep niet het kwalificatiebesluit meegenomen, waarin één van de vragen gaat over de aanwezigheid van aandelen: kapitaalverdeling in gelijke of evenredige gedeelten (participaties), die recht geven op een evenredig deel van de winst en liquidatieuitkering en evenredige zeggenschap. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2009-19749.html
Gegeven de kenmerken van de ledenparticipaties in de statuten van de voorgelegde coöperatie zou je al verdedigbaar kunnen zeggen, dat maatschappelijk gezien er sprake is van aandelen.
Maar de kennisgroep moet zuinig zijn met de benadering, dat de Hoge Raad 15 december 1999, ECLI:NL:1999:AA3862 handvatten heeft gegeven om in bijzondere situaties tot een zelfstandige fiscaalrechtelijke kwalificatie van de civielrechtelijke rechtsvorm over te gaan. Een materiële toets dus. NB: de HR sprak daar over “vorm” en niet “rechtsvorm”.
ECLI:NL:HR:1999:AA3862, voorheen LJN AA3862, Hoge Raad, 33830 (rechtspraak.nl)
Ook de verwijzing naar de fiscale transparantie van de stichting (beschikken als ware het zijn eigen vermogen) is niet nodig. https://uitspraken.rechtspraak.nl/details?id=ECLI:NL:HR:1985:AC9086
De stichting kent geen leden, zoals een coöperatie. Het is een eigen leerstuk.
Het kan zich tegen je keren.
Ricky Turpijn
