Citaat Muhammad Ali: “Zorg geven aan anderen is de huur die u betaalt voor uw kamer hier op aarde”
Taxlive 14/4/23 VNVandaag 14/4/23
Bron: Hoge Raad 14-04-2023 20/02590 ECLI:NL:HR:2023:460
https://uitspraken.rechtspraak.nl/#!/details?id=ECLI:NL:HR:2023:460
Samenvatting
X exploiteert een administratiekantoor als eenmanszaak en geeft fiscale adviezen aan verstandelijk beperkte klanten die in instellingen verblijven. Zijn feitelijke werkzaamheden bestaan uit budgetbeheer, -begeleiding en -advisering, al dan niet door gebruik te maken van het wettelijke beschermingsbewind of curatele. Volgens Hof Arnhem-Leeuwarden is op de diensten geen BTW-vrijstelling van toepassing. X gaat in cassatie.
De Hoge Raad oordeelt dat X een onderneming drijft in de vorm van een eenmanszaak en daarmee met zijn prestaties winst beoogt. Reeds daarom kunnen zijn prestaties niet onder de vrijstelling (art. 11 lid 1-f Wet OB 1968) vallen. In de algemene aantekening van Bijlage B van het uitvoeringsbesluit wordt ten onrechte een uitzondering gemaakt voor winstbeogende instellingen als bedoeld in de posten b.29 en b.33. De door de wet toegekende regelgevende bevoegdheid is hier overschreden. Bijlage B is in zoverre onverbindend en moet buiten toepassing blijven. Winstbeogende ondernemers zoals X kunnen niet met succes een beroep op het vertrouwensbeginsel doen. In rechte te beschermen vertrouwen kan alleen worden ontleend aan uitlatingen van een bestuursorgaan. Bijlage B is een algemeen verbindend voorschrift en geen uitlating van een bestuursorgaan. Het beroep van X is ongegrond. Met het oog op het belang voor de rechtspraktijk worden de begrippen schuldhulpverlening en maatschappelijk werk nader uitgelegd. Werkzaamheden ter voorkoming van problematische schulden vallen ook onder schuldhulpverlening, ook als de betrokkene nog niet eerder problematische schulden heeft gehad. Diensten van bewindvoerders of curatoren, en diensten die inherent zijn aan beschermingsbewind of curatele, zijn diensten die nauw samenhangen met maatschappelijk werk en vallen onder post b.29 van Bijlage B. De voorwaarde dat de leveringen en diensten als zodanig worden verricht door een instelling van maatschappelijk werk brengt mee dat de betrokken instelling blijk moet geven van een duurzaam sociaal engagement, zodat kan worden gezegd dat de onderneming die zij drijft van sociale aard is.
Opmerking
Deze zaak maakt deel uit van een drietal zaken die gemeen hebben dat de belanghebbenden primair van mening zijn dat hun dienstverlening is vrijgesteld van omzetbelasting op de grond dat zij diensten van schuldhulpverlening verrichten (Bron: Conclusie AG). Ondanks art 81 RO, geeft de Hoge Raad een uitvoerige toelichting in haar arrest. Belanghebbende met een eenmanszaak levert geen vrijgestelde prestaties voor de Omzetbelasting, namelijk tegen vergoeding diensten verrichten bestaande uit budgetbeheer, budgetbegeleiding en budgetadvisering, al dan niet in het kader van beschermingsbewind. Hij doet een beroep op de vrijstelling voor schuldhulpverlening en maatschappelijk werk. De inspecteur én het Hof zijn van mening, dat de activiteiten van belanghebbende daar niet onder vallen. De Hoge Raad gaat daar fundamenteel omheen. Op grond van artikel 11, lid 1, letter f, van de Omzetbelasting zijn vrijgesteld de bij algemene maatregel van bestuur aan te wijzen leveringen en diensten van sociale of culturele aard, mits (i) de ondernemer geen winst beoogt, en (ii) niet een verstoring van concurrentieverhoudingen optreedt ten opzichte van ondernemers die winst beogen.
In het Uitvoeringsbesluit omzetbelasting zijn vrijgesteld schuldhulpverlening en maatschappelijk werk als aangewezen leveringen en diensten van sociale of culturele aard. Maar de Hoge Raad oordeelt, dat de “besluitgever ook leveringen en diensten heeft aangewezen van ondernemers die wel winst beogen” In zoverre is het “besluit onverbindend” en dient zij buiten toepassing te blijven.
Maar ook, dat een niet-winstbeogende instelling de vrijstelling verliest, als door deze vrijstelling een ernstige verstoring van concurrentieverhoudingen optreedt bij winstbeogende instellingen. De Hoge Raad ziet hier dus een ongeoorloofde verruiming van de wet door de besluitgever.
Bijzonder, omdat de besluitgever vaker op de vingers getikt wordt, omdat zij juist te beperkend is. En een waarschuwing om toch eens het uitvoeringsbesluit op de aangewezen leveringen en diensten van sociaal en culturele aard tegen het licht aan te houden, omdat naar mijn mening het oordeel ook geldt voor onder meer eerstelijns- en geboortezorg en jeugdhulpinstellingen. En het gaat dus niet alleen om instellingen: ook een natuurlijk persoon “die een onderneming drijft in de vorm van een eenmanszaak laat geen andere slotsom toe dan dat hij met zijn prestaties winst beoogt”. De Hoge Raad heeft in een soortgelijke zaak op dezelfde datum arrest gewezen over een BV. De onderneming wordt gedreven in de vorm van een besloten vennootschap. Dit laat geen andere slotsom toe dan dat zij met haar prestaties winst beoogt. Gelet op wat de Hoge Raad in de casus van de eenmanszaak heeft geoordeeld, kunnen die prestaties reeds daarom niet zijn vrijgesteld van omzetbelasting.
https://uitspraken.rechtspraak.nl/#!/details?id=ECLI:NL:HR:2023:569
Wat dit nu voor verdere gevolgen heeft voor de IB en de Vpb is nog onduidelijk.
Om de praktijk te helpen definieert de Hoge Raad wat schuldhulpverlening is en maatschappelijk werk. Dat is interessant, omdat op andere plekken in de fiscale wet deze definities zullen doorklinken. In art 5 , lid 1 letter c van de Vennootschapsbelasting is een zorgvrijstelling opgenomen voor instellingen met onder meer activiteiten die zich richten op “genezen, verplegen of verzorgen van zieken, kraamvrouwen, mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking, wezen of ouderen die niet meer zelfstandig kunnen wonen”. De begrippen in dat artikel worden in verband met het risico van staatssteun uitgelegd tegen de tijdgeest, waarin de wet tot stand is gekomen. De vraag is of dit het oordeel van de Hoge Raad bijt.
Ricky Turpijn
