Citaat George Bernard Shaw: “Een regering die Peter berooft om Paul te betalen, kan altijd rekenen op de steun van Paul.”
Taxlive 21/12/23 VNVandaag 20/12/23
Bron: Gerecht HvJ EU (Achtste kamer – uitgebreid) 20 december 2023 T‑494/21 ECLI:EU:T:2023:831
Samenvatting
Het Gerecht, dat onderdeel is van het Europees Hof voor Justitie, geeft concurrent Ryanair opnieuw gelijk. De Ierse prijsvechter vocht al meermaals met succes coronasteun van overheden voor rivalen aan. Die geven doorgaans nationale luchtvaartmaatschappijen een oneerlijk voordeel en schaden daarmee de vrije concurrentie, betoogt Ryanair.
Frankrijk, grootaandeelhouder van Air France, hielp het bedrijf in 2020 met een staatsgarantie van 4 miljard euro plus een aandeelhouderslening van 3 miljard. Een jaar later stak de regering in Parijs nog eens 4 miljard in de vliegmaatschappij. Die kwamen alleen ten goede aan de Franse tak van het bedrijf, beweert Parijs.
Maar dat is de commissie niet grondig genoeg nagegaan, vindt het Gerecht. Het is niet uitgesloten dat ook het concern Air France-KLM en de Nederlandse tak KLM hebben geprofiteerd. De commissie had “de banden tussen de vennootschappen die tot dat concern behoren met bijzondere waakzaamheid dienen te onderzoeken”.
Air France-KLM laat in een reactie weten de uitspraak “zorgvuldig te bestuderen en de gevolgen ervan te beoordelen”. Daarbij zal het luchtvaartconcern naar eigen zeggen een afweging maken of het in beroep gaat. Ook de commissie kan nog in beroep tegen de uitspraak van het Gerecht.
Ryanair roept de Europese Commissie nu op om Frankrijk te gelasten de staatssteun onmiddellijk terug te vorderen. De uitspraak bevestigt dat de Commissie moet optreden als hoedster van het gelijke speelveld in het luchtvervoer en discriminerende staatssteun van nationale overheden niet kan goedkeuren, stelt Ryanair in een reactie. Het concern spreekt van “een triomf voor eerlijke concurrentie en consumenten in de hele EU”.
De “ruggengraatloze benadering” door de Europese Commissie sinds het begin van de coronacrisis heeft de lidstaten in staat gesteld “blanco cheques voor onbepaalde tijd uit te schrijven aan hun inefficiënte zombie-vlaggenmaatschappijen in naam van een vervaagd nationaal prestige”, aldus de verklaring.
Opmerking
De Europese rechter heeft een streep gezet door de goedkeuring van miljardensteun waarmee Frankrijk vliegmaatschappij Air France-KLM door de coronacrisis wilde helpen. De Europese Commissie, die toestemming gaf voor de staatssteun, heeft zijn taak volgens het Gerecht van de Europese Unie niet zorgvuldig uitgevoerd.
Ryanair betoogt, dat de definitie van de begunstigde van de staatssteun in het besluit van de Europese Commissie niet duidelijk is, incoherent is en ontoereikend is gemotiveerd, aangezien die definitie niet beantwoordt aan enige juridische, economische of boekhoudkundige realiteit. Ryanair voert verschillende elementen aan om aan te tonen, dat ook KLM als begunstigde van de betrokken maatregel kon worden beschouwd. Zij beroepen zich in wezen op de kapitaalbanden, de organieke, functionele en economische banden tussen de holding Air France-KLM, Air France en KLM, de context van de betrokken maatregel, het contractuele kader op basis waarvan die maatregel is toegekend en de door de Franse Republiek aangegane verbintenissen. De Commissie betwist dat.
Na een uitvoerige beschouwing wordt het betoog van Ryanair door het Gerecht gegrond verklaard.
De Commissie heeft een kennelijke beoordelingsfout begaan door zich op het standpunt te stellen, dat de begunstigden van de betrokken maatregel Air France en haar dochterondernemingen en de holding Air France-KLM en haar andere dochterondernemingen waren, met uitsluiting van alleen KLM en haar dochterondernemingen. Het onderzoek van de noodzaak en de evenredigheid van de staatssteunmaatregel in het licht van een ernstige verstoring in de Franse economie in het algemeen – en van de naleving van de in punt 149 van de tijdelijke kaderregeling bij wijze van voorbeeld genoemde voorwaarden in het bijzonder – veronderstelt dus dat de begunstigde van de steun vooraf wordt geïdentificeerd. Een onjuiste of onvolledige identificatie van de begunstigde van een steunmaatregel kan immers gevolgen hebben voor de gehele analyse van de verenigbaarheid van die maatregel met de interne markt.
Ten overvloede geeft het Gerecht nog mee, dat het toekennen van staatssteun aan vennootschappen die behoren tot een vennootschapsconcern dat in meerdere lidstaten actief is, lidstaten over en weer verplicht zijn tot loyale samenwerking om te garanderen dat de regels omtrent staatssteun volledig in acht worden genomen. Deze verplichting geldt des te meer wanneer verschillende lidstaten voornemens zijn gelijktijdig steun te verlenen aan entiteiten die tot hetzelfde vennootschapsconcern behoren dat op gecoördineerde wijze op de interne markt actief is teneinde de voordelen ervan ten volle te benutten.
Dus verboden staatssteun aan Air France-KLM vanwege onduidelijkheid over welke lidstaten nu begunstigd worden, waardoor niet het totale plaatje van de economische verstoring duidelijk wordt. Eerder heeft de Commissie dit kennelijk wel duidelijk kunnen maken in het geschil met Ryanair over de goedkeuring van staatssteun van Finland, Zweden en Denemarken aan hun nationale vliegmaatschappijen. Een ernstige verstoring van hun economieën werd daarmee voorkomen.
Ricky Turpijn
